Poslije 10 mjeseci od proglašenja pandemije više niko od nas, nažalost, ne zna nekoga ko nije bio pozitivan na korona virus ili i sam nije obolio od kovida 19. Preporuke struke uglavnom su se odnosile na terapijski pristup, a gotovo niko se nije osvrnuo na ishranu oboljelih. S jedne strane, veći dio pacijenata koji se bore protiv ove bolesti žali se da zbog gubitka čula mirisa i ukusa ne osjeća potrebu za hranom, a s druge oni koji imaju blaže simptome strahuju da bi unosom hrane mogli da „blokiraju“ imuni sistem da se bori protiv posljedica virusa u organizmu.

O načinu ishrane pozitivnih na korona virus, prevenciji, kao i suplementaciji koja predstavlja značajnu kariku na putu do izlječenja govori Dušanka Lacmanović, nutricionista iz Bara.

- Da bi organizam funkcionisao dobro potreban nam je balans i harmonija u svemu, pa i u ishrani – kaže Lacmanović za „Dan“. - Zdravlje je stanje potpunog fizičkog i psihičkog blagostanja, a ne samo odsustvo bolesti. Ovu definiciju trebalo bi da naučimo svi i da se nje striktno držimo. Pravilna ishrana je ključna ne samo u periodu pandemije korona virusa, već i poslije. Imunitet se stiče vremenom. Preporuke za prosječni dnevni unos hrane su sljedeće: 100 do 150 grama hljeba ili namirnica bogatih skrobom (tjestenina, pirinač, krompir, kukuruz), 150 do 250 grama mesa ili jedno do dva jajete ili konzerva ribe (tunjevina), ili riba oko 250 do 300 grama, 200 grama voća, 400 grama povrća, 300 do 350 mililitara jogurta i 30 grama sira od mlečnih proizvoda, dvije kašičice ulja, dva do dva i po litra vode za žene, a tri do tri i po litra za muškarce. U tečnost se ne ubrajaju prirodno cijeđeni sokovi, ali mogu čajevi i supe. Ovo je uopšten primjer koliko hrane bi trebalo unijeti u toku dana. Količine su manje, jer smo sada skoro svi onemogućeni da budemo fizički aktivni koliko bi trebalo.

Prema do sada raspoloživim podacima, jasno je da se infekcija korona virusom ne može prevenirati na druge načine osim održavanjem fizičke distance, konstantnim nošenjem zaštitne maske i češćim pranjem ruku toplom vodom i sapunom. Šta je ono što možemo da učinimo za imunitet u pogledu ishrane da bi naš organizam bio otporniji na virusne infekcije, pa samim tim i na infekciju korona virusom?

-Pravilna ishrana podrazumijeva poštovanje tri principa: umjerenost, raznovrsnost i racionalnost. Ove ključne principe važno je poštovati bilo da ste pozitivni na korona virus ili ne. Umjerenost podrazumijeva količinu hrane, a racionalnost ritam obroka. Sat vremena poslije ustajanja trebalo bi da pojedete doručak, sljedeći obrok trebalo bi da bude dva i po do tri sata poslije doručka, i taj ritam bi trebalo pratiti sve do večere koja bi trebalo da bude najkasnije do 18:30 časova ili dva do tri sata prije spavanja. Kod raznovrsnosti akcenat je na što različitijoj ishrani; nemojte jesti dva dana zaredom istu vrstu voća ili povrća, mliječnih proizvoda ili mesa. Jednako je važna i priprema namirnica. Hranu koju termički tretirate kuvajte ili pecite, nemojte je pržiti ili pohovati. Preporuka je da koristite određene namirnice koje su bogate vitaminima i mineralima, a koji su od izuzetne važnosti u borbi protiv kovida 19. Zova ima ulogu u borbi protiv stresa, značajna je kod upala, a sok od zove zaustavlja virusne infekcije. Pečurke su korisne u borbi protiv virusa, bakterija i tumora, a bogate su vitaminom B i selenom. Kupus je bogat vitaminom C i glutaminom, koji je od izuzetne važnosti za jačanje imuniteta. Badem je veoma bogat vitaminima E i B, i izuzetno značajan u borbi protiv stresa. Grejpfrut je bogat vitaminom C i flavonoidima, koji su značajni u čuvanju imunog sistema. Pšenične klice bogate su cinkom, vitaminom B, antioksidantima, a ujedno su i veoma hranljive. Šolja jogurta na dan smanjuje rizik od prehlade. Bijeli luk je poznati antioksidans i štiti imuni sistem. Preporuka je da ga dvadesetak minuta prije kuvanja isjeckate kako bi se aktivirali enzimi značajni za jačanje imuniteta. Med je prirodni lijek, kao i propolis i matična mliječ. Kurkuma sadrži vitamin B6 i ima antioksidativno dejstvo, đumbir je začin koji se preporučuje kao dodatak svim jelima jer je prirodni lijek za jačanje imuniteta. Voće je bogato vitaminima i antioksidansima, a povrće folnom kiselinom, kao i vitaminima A i C. Dobro je uzimati i lan i ovsene pahuljice. Trudite se da u ovom periodu navedene namirnice budu često vaš izbor.

Kako bi trebalo da tretiramo voće i povrće koje kupujemo u svježem stanju da bismo bili sigurni da nećemo uneti korona virus njihovim konzumiranjem?

-Teoretski, korona virus možete da „pokupite“ sa pakovanja. Rizik od prenošenja virusa preko prehrambenih pakovanja zasniva se na pretpostavci da radnici u fabrikama gdje se hrana pakuje mogu da dođu u kontakt sa kontaminiranom površinom, a zatim dotaknu oči, nos ili usta. Naučnici vjeruju da se prenošenje najčešće dešava kroz lični kontakt; između dvoje ljudi u bliskom kontaktu na rastojanju manjem od dva metra, putem kapljica koje iskija ili iskašlje zaražena osoba, kada kapljice upadnu u nos ili usta zdravih ljudi ili kada ih udahnu. Što je temperatura niža, virus je stabilniji, a hrana se inače prevozi u rashlađenim kamionima opremljenim uređajem Termoking. Šanse za prenošenje virusa preko površina su male i to je vjerovatno samo u slučajevima kada se osoba iskija ili iskašlje na površinu, a neko drugi dodirne tu površinu u roku od dva sata. Svaku namirnicu trebalo bi da adekvatno tehnički obradite kroz pranje, čišćenje i ljuštenje), kao i da prođe kroz termičku obradu - kuvanje, kuvanje na pari, pečenje, grilovanje, prženje... Kada idete po namirnice, trebalo bi da očistite ruke antibakterijskim gelom prije nego što uđete u prodavnicu, kao i da temeljno operete ruke i namirnice nakon povratka kući. Bezbjedno, a i sve više dostupno je da naručujete namirnice preko dostave, ukoliko dostavljači prate sve preporuke. Trebalo bi da operete ruke nakon što preuzmete namirnice. Izujte se ispred vrata, obuću naknadno očistite, a ruke odma po dolasku iz nabavke operite i dezinfikujte. Nakon pranja i dezinfekcije ruku umijte i lice. Jednokratnu masku bacite u kantu za otpatke, a ako je platnena otkuvajte je i obavezno ispeglajte.

Koje suplemente bi trebalo da koristimo u sklopu jačanja imuniteta pre infekcije, za vrijeme infekcije i poslije preležane infekcije korona virusom, u kojim dozama i na koji način su najefektniji?

-Suplementacija nekada nije bila toliko istaknuta kao sada, u vrijeme pandemije korona virusa. Obavezno se konsultujte sa doktorom u vezi suplemenata koje ćete koristiti. Proizvođači kombinuju suplemente koji uzajamno pojačavaju dejstvo jedan drugom. Suplementi, kao i ljekovi imaju svoju dozu; zato treba voditi računa šta piše na deklaraciji. Obratite šažnju na PDU - preporučeni dnevni unos i nemojte unositi veću količinu od propisane koju će vam savjetovati vaš ljekar. Najčešće se preporučuje 1.000 miligrama vitamina C dnevno, 1.000 IJ vitamina D, kao i cink, i vitamin AD3 koji se nalazi u kombinaciji u vidu granulica. Trebalo bi da znate da je svaki organizam individualan, te će vam shodno tome i ljekar preporučiti koju kombinaciju suplemenata da koristite. Među najznačajnijim je vitamin D; organizam ga najbolje sintetiše preko kože iz sunčeve svjetlosti. Ali nažalost zbog brzog načina života nismo svi u prilici da provodimo dosta vremena na suncu. Zato je značajno da znate da je najkorisniji način uzimanja suplementa vitamina D da se nakapa direktno na sluznicu usne duplje ili na parče hljeba. Ljudi griješe kada ovaj vitamin sipaju u vodu, pa tako unesu u organizam. Vitamin D je rastvorljiv u mastima i kao takav naš organizam ga najbolje usvaja.

S.M.

---